黑天鹅来袭 避险资产风景独好
Был м???л? баш?орт Википедия?ыны? ?айлан?ан м???л?л?ре исемлеген? кер?. |
АСЕАН-ды? флагы | |
![]() | |
А?за-илд?ре |
百度 周恩来的六伯父谱名周贻良,字嵩尧,号峋芝,清同治十二年(公元1873年)生,光绪丁酉科举人。
|
Секретариатты? урынлашыуы | ![]() |
Генераль секретарь | ![]() |
Р?сми теле | инглиз теле |
Май?аны | 4 480 000 км2 |
Хал?ы — Б?т??е (2004) |
592 000 000 122.3 кеше/км2 |
ВВП (2003) — Б?т??е |
|
Барлы??а киле?е АСЕАН декларация?ы АСЕАН Уставы |
8 август 1967 йыл 16 декабрь 2008 йыл |
К?нья?-К?нсы?ыш Азия д??л?тт?ре берл?шм??е (АСЕАН; ингл. Association of SouthEast Asian Nations) — К?нья?-К?нсы?ыш Азияла?ы д??л?тт?р?е? с?й?си, и?тисади ??м м???ни х?к?м?т-ара т?б?к ойошма?ы. 1967 йылды? 8 авгусында Бангкок ?ала?ында ?АСЕАН декларация?ына? (?Бангкок декларация?ы?) ?ул ?уй?андан ?у? барлы??а кил?.
1976 йылда Бали утрауында К?нья?-К?нсы?ыш Азияла Ду?лы? ??м хе?м?тт?шлек тура?ында?ы килеше?г? ??м АСЕАН татыулы? декларация?ына ?ул ?уй?андан ?у? АСЕАН ойошма?ы формалаштырыла.
АСЕАН-ды? ю?ар?ы органы булып а?за-д??л?тт?р ет?ксел?рене? (ил ??м х?к?м?т башлы?тарыны?) осрашыуы тора. 2001 йылдан алып бындай осрашыу?ар йыл ?айын ?тк?рел?. Ет?ксе ??м координациялау органы булып йыл ?айын ?тк?релг?н тыш?ы эшт?р министр?ары к???шм??е тора. Шулай у? йыл ?айын финанс министр?арыны? ??м ва?ыты-ва?ыты мен?н ауыл хужалы?ы ??м и?тисад министр?арыны? к???шм?л?ре у?а, ?мм? улар?ы? и? м??им ?арар?ары тыш?ы эшт?р министр?ары тарафынан ра?ланыр?а тейешле. Р?йеслек ите?се илде? тыш?ы эшт?р министры ??м баш?а а?за-д??л?тт?р?е? илсел?рен?н тор?ан даими комитет ойошмала к?нд?лек ет?кселекте баш?ара. Даими Секретариат Джакарта ?ала?ында урынлаш?ан ??м Генераль секретарь тарафынан ет?кселек ител? (2013 йылды? 9 ?инуарынан алып был вазифаны Вьетнамды? элекке тыш?ы эшт?р министры Ле Лыонг Минь баш?ара, в?к?л?тлек ва?ыты — 5 йыл). Та?ы ла 29 комитет ??м 122 эш т?рк?м? бар, улар АСЕАН сикт?ренд? йылына 300-??н ашыу сара у??ара.

Р?йеслек
??г?ртерг?Ойошмала р?йеслек ите? а?за-д??л?тт?р мен?н сиратлап (инглиз телене? алфавиты буйынса) ??м бер йыл в?к?л?т ва?ыты мен?н баш?арыла. М???л?н, 2007 йылда Сингапур (S), ? 2008 йылда Таиланд (T) р?йеслек итк?н. Тыш?ы эшт?р министр?ары к???шм??ен? ойошмала ?тк?н йыл р?йеслек итк?н илде? тыш?ы эшт?р министры ет?кселек ит?.
А?за-д??л?тт?р
??г?ртерг?Ойошманы туранан-тура т???г?н илд?р булып Индонезия, Малайзия, Сингапур, Таиланд ??м Филиппин тор?ан. ?у?ыра? у?а Бруней (1984 йылды? 7 ?инуарынан, бойондоро??о?ло? ал?андан ?у? 6 к?н ?тк?с), Вьетнам (1995 йылды? 28 июлен?н), Лаос ??м Мьянма (1997 йылды? 23 июлен?н), Камбоджа (1999 йылды? 30 апрелен?н) ?ушыл?ан. Х??ерге ва?ытта Папуа — Я?ы Гвинеяны? ойошмала к???те?се статусы бар. 2002 йылда был статусты алыр ?с?н К?нсы?ыш Тимор ?ариза бир?е[1].
АСЕАН-ды? а?за-д??л?тт?рене? д?й?м халы? ?аны 500 миллион кешег? барып ет?, ? д?й?м май?аны — 4,5 млн км2. Был илд?р?е? д?й?м ЭТП-?ы 737 млрд А?Ш долларына барып ет?.
Тарих
??г?ртерг?АСЕАН-дан алда 1961 йылда барлы??а килг?н К?нья?-К?нсы?ыш Азия д??л?тт?ре берл?шм??е — ASA ойошма?ы бул?ан, унда Филиппин, Малайзия ??м Таиланд илд?ре инг?н. АСЕАН ??е 1967 йылды? 8 авгусында Бангкок ?ала?ында биш д??л?т — Индонезия, Малайзия, Филиппин, Сингапур ??м Таиланд тыш?ы эшт?р министр?ары осрашыуында ?АСЕАН декларация?ына? (?Бангкок декларация?ына?) ?ул ?уйыл?ас барлы??а кил?. Биш сит ил эшт?ре министры — Индонезиянан ???м Малик, Филиппиндан Нарцисо Рамос, Малайзиянан Абдул Раза?, Сингапур?ан С. Раджаратнам ??м Таиландтан Танат Кхоман — ойошманы ниге?л??сел?р булып тора[2].
АСЕАН-ды т???? с?б?пт?ре ара?ында: а?за-д??л?тт?рене? ет?кселек ите?се элиталарыны? д??л?т т????г? ?ур и?тибар бире? тел?ге, коммунизмдан ?ур?ыу, ал?а китк?н илд?р??н шикл?не? ??м и?тисади ??ешк? ынтылыш була.
1984 йылды? 8 ?инуарынан Бруней-Даруссалам солтанлы?ы блокты? алтынсы а?за?ы булып кит?[3].
Артабан?ы ки??йе?е
??г?ртерг?1995 йылды? 28 июлен?н Вьетнам уны? етенсе а?за?ы була[4]. 1997 йылды? 23 июлен?н Лаос ??м Мьянма ойошма?а ин?[5]. 1999 йылды? 30 апрелен?н Камбоджа АСЕАН а?за?ы була[5][6].
1990-сы йылдар?а блок а?за-илд?рене? к?б?йе?ен ??м артабан?ы ??-ара интеграция?а ынтылыш к?с?йе?ен кисер?. 1990 йылда Малайзия К?нсы?ыш Азияны? И?тисад советын т???рг? т??дим ит?[7], унда АСЕАН д??л?тт?рен?н баш?а ?ытай Халы? Республика?ы, Корея Республика?ы ??м Япония инерг? тейеш була. Быны? с?б?пт?ре булып А?Ш-ты? т?б?кт?ге йо?онто?оны? ти? ??е?е тора[8][9]. Был т??дим А?Ш-ты? ??м Японияны? к?сл? ?аршылы?ы ар?а?ында тормош?а ашмай ?ала[8][10]. Был у?ыш?ы?лы??а ?арама?тан, а?за-д??л?тт?р артабан?ы интеграция?а ынтылыуын дауам ит? ??м 1997 йылда ?АСЕАН плюс ?с? исеме ал?ан формат барлы??а кил?.
1992 йылда Д?й?м ????мт?ле преференциаль тариф тура?ында?ы килеше?г? (CEPT) ?ул ?уйыла. АСЕАН-да был ирекле сау?а зона?ын т????г? беренсе а?ым булып тора. 1997 йылда Чиангмай ?ала?ында у??ан к???шм? АСЕАН ??м АСЕАН+3 (?ытай, Корея Республика?ы, Япония) форматтарында?ы интеграцияны? та?ы ла ны?ыра? ??ешен? й?н?лтелг?н[11].
И?тисади м?сь?л?л?р??н тыш, блок донъяла?ы ??м т?б?кт?ге тоторо?лоло? тура?ында ла ?ай?ырта. 1995 йылды? 15 декабренд? Бангкок ?ала?ында ядро ?оралынан азат зона тура?ында?ы К?нья?-К?нсы?ыш Азия килеше?ен? ?ул ?уйыла. Был килеше? 1997 йылды? 28 мартынан, бер????н баш?а б?т? а?за-д??л?тт?р уны ра?ла?андан ?у?, к?с?н? ин?. 2001 йылды? 21 июненд?, Филиппин ?абул итк?нд?н ?у?, тулы?ынса ??м?лг? ин? ??м т?б?к ядро?ы? зона?а ?йл?н?[12].
К?нсы?ыш Тимор ??м Папуа — Я?ы Гвинея
??г?ртерг?2011 йылды? мартында Джакарта ?ала?ында у??ан а?за-д??л?тт?р осрашыуында К?нсы?ыш Тимор АСЕАН-ды? тулы а?за?ы булыр?а тел?к белдер?[13][14][15]
1976 йылда Папуа — Я?ы Гвинея?а ойошмала к???те?се статусы ??м 1981 йылда айырым к???те?се статусы бирел?[16].
Д??л?т | Дата | Статус |
---|---|---|
Индонезия | 8 август 1967 йыл | а?за |
Малайзия | 8 август 1967 йыл | а?за |
Сингапур | 8 август 1967 йыл | а?за |
Таиланд | 8 август 1967 йыл | а?за |
Филиппин | 8 август 1967 йыл | а?за |
Бруней | 8 ?инуар 1984 йыл | а?за |
Вьетнам | 28 июль 1995 йыл | а?за |
Лаос | 23 июль 1997 йыл | а?за |
Мьянма | 23 июль 1997 йыл | а?за |
Камбоджа | 30 апрель 1999 йыл | а?за |
Папуа — Я?ы Гвинея | 1976; 1981 йыл[17] | к???те?се |
К?нсы?ыш Тимор | 2011 йыл | к???те?се |
Тир?-я? м?хит
??г?ртерг?2002 йылда К?нья?-К?нсы?ыш Азияла т?т?н мен?н бысраныу?ы контролд? тотоу ?с?н я?ы килеше???рг? ?ул ?уйыла[18] . Баш?а экологик килеше???р ара?ында ?К?нсы?ыш Азия энергетика х??еф?е?леге тура?ында?ы Себу декларация?ы? (2007), ??ыра?ай т?би??тте ?а?лау буйынса АСЕАН-ды? т?би??т ?а?лау селт?ре? (2005)[19] ??м ?Экологик саф ??еш ??м климат буйынса Азия-Тымы? океан тел?кт?шлеге? климатты? ??г?ре?ен? ?аршы саралар булып тора. АСЕАН д??л?тт?ре ?с?н климат ??г?ре?е к?н???к м?сь?л? булып ?ала.
Ирекле сау?а
??г?ртерг?2007 йылды? 26 авгусында АСЕАН ирекле сау?а зона?ы тура?ында ?ытай, Япония, Корея Республика?ы, ?индостан, Австралия ??м Я?ы Зеландия мен?н килеше???р?е 2013 йыл?а т???п б?т?рг? йыйыныуы ха?ында и?лан ит?. Быны? с?б?бе — 2015 йыл?а АСЕАН И?тисади Берл?шм??ен т????[20][21]. 2007 йылды? нояберенд? АСЕАН Уставы ?абул ител?. Шул у? йылды Себу утрауында ?К?нсы?ыш Азия энергетика х??еф?е?леге тура?ында?ы Себу килеше?ен?? АСЕАН а?залары ??м EAS-ты? баш?а а?залары (?ытай, Япония, Корея Республика?ы, ?индостан, Австралия ??м Я?ы Зеландия) ?ул ?уя. Декларация энергетика х??еф?е?леген т?ьмин итер ?с?н альтернатив я?ыулы? сы?ана?тарын э?л???е хуплай. 2009 йылды? 27 февраленд? АСЕАН Я?ы Зеландия ??м Австралия д??л?тт?ре ара?ында ирекле сау?а тура?ында?ы килеше? т???л?[22][23] АСЕАН а?залары 2013 йылда ?ытай, Япония, Корея Республика?ы, ?индостан, Австралия ??м Я?ы Зеландия илд?ре мен?н берг? ?Б?т? я?лы т?б?к и?тисади тел?кт?шлеге? барлы??а килтере? тура?ында ??йл?ше???р?е башлай?ар[24].
АСЕАН т?б?к форумы
??г?ртерг?АСЕАН т?б?к форумы 1994 йылда барлы??а кил? ??м уны? ?атнашыусыларыны? осрашыу?ары йыл ?айын АСЕАН-ды? бер?й баш ?ала?ында ?тк?рел?. Шундай форматта?ы ?у??ы осрашыу?а АСЕАН илд?рен?н баш?а Австралия, Бангладеш, К?нсы?ыш Тимор, Европа Берл?шм??е, ?индостан, Канада, Корея Халы? Демократик Республика?ы, ?ытай Халы? Республика?ы, Монголия, Я?ы Зеландия, Папуа — Я?ы Гвинея, Пакистан, Корея Республика?ы, Р?с?й ??м А?Ш ?атнаша.
Дата | Д??л?т | Урыны | |
---|---|---|---|
1-се | 23—24 февраль 1976 | Индонезия | Бали |
2-се | 4—5 август 1977 | Малайзия | Куала Лумпур |
3-с? | 14—15 декабрь 1987 | Филиппин | Манила |
4-се | 27—29 ?инуар 1992 | Сингапур | Сингапур |
5-се | 14—15 декабрь 1995 | Таиланд | Банконг |
6-сы | 15—16 декабрь 1998 | Вьетнам | Ханой |
7-се | 5—6 ноябрь 2001 | Бруней | Бандар Сери Бегаван |
8-се | 4—5 ноябрь 2002 | Камбоджа | Пномпень |
9-сы | 7—8 октябрь 2003 | Индонезия | Бали |
10-сы | 29—30 ноябрь 2004 | Лаос | Вьетьян |
11-се | 12—14 декабрь 2005 | Малайзия | Куала Лумпур |
12-се | 11—14 ?инуар 2007 | Филиппин | Себу |
13-с? | 18—22 ноябрь 2007 | Сингапур | Сингапур |
14-се | 28 февраль — 1 март 2009 | Таиланд | Чанг-ам |
15-се | 23—25 октябрь 2009 | Таиланд | Чанг-ам |
16-сы | 8—9 апрель 2010 | Вьетнам | Ханой |
17-се | 28—30 октябрь 2010 | Вьетнам | Ханой |
18-се | 7—8 май 2011 | Индонезия | Джакарта |
19-сы | 21—23 октябрь 2011 | Индонезия | Бали |
20-се | 3—4 апрель 2012 | Камбоджа | Пномпень |
21-се | 17—20 ноябрь 2012 | Камбоджа | Пномпень |
22-се | 24—25 апрель 2013 | Бруней | Бандар Сери Бегаван |
23-с? | 9—10 октябрь 2013 | Бруней | Бандар Сери Бегаван |
24-се | 2014 | Мьянма | Нейпьидо |
И?к?рм?л?р
??г?ртерг?- ↑ Президент России 2008 йыл 5 июнь архивлан?ан.
- ↑ Bernard Eccleston, Michael Dawson, Deborah J. McNamara. The Asia-Pacific Profile. — Routledge (UK), 1998. — ISBN 0-415-17279-9.
- ↑ Background Note:Brunei Darussalam/Profile:/Foreign Relations . United States State Department. Дата обращения: 6 март 2007. Архивировано 2 март 2007 года.
- ↑ Vietnam in ASEAN : Toward Cooperation for Mutual Benefits . ASEAN Secretariat (2007). Дата обращения: 28 август 2009. Архивировано 11 май 2013 года.
- ↑ 5,0 5,1 Carolyn L. Gates, Mya Than. ASEAN Enlargement: impacts and implications. — Institute of Southeast Asian Studies, 2001. — ISBN 981-230-081-3.
- ↑ Statement by the Secretary-General of ASEAN Welcoming the Kingdom of Cambodia as the Tenth Member State of ASEAN : 30 April 1999, ASEAN Secretariat . ASEAN Secretariat (2008). Дата обращения: 28 август 2009. Архивировано 11 май 2013 года.
- ↑ Экономический совет Восточной Азии
- ↑ 8,0 8,1 Asiaviews.org, Whither East Asia?
- ↑ UNT.edu, Asia’s Reaction to NAFTA, Nancy J. Hamilton. CRS — Congressional Research Service.
- ↑ IHT.com , Japan Straddles Fence on Issue of East Asia Caucus. International Herald Tribune.
- ↑ Regional Financial Cooperation among ASEAN+3 . Japanese Ministry of Foreign Affairs. Дата обращения: 29 сентябрь 2008. Архивировано 9 октябрь 2008 года. 2008 йыл 9 октябрь архивлан?ан.
- ↑ Бангкок килеше?е
- ↑ Лидер Восточного Тимора стремится к членству в АСЕАН 2012 йыл 14 март архивлан?ан. (недоступная ссылка с 15-05-2013 (4453 дней) — история)
- ↑ Восточный Тимор заявки на вступление решительную поддержку АСЕАН Победы , Bangkok Post, дата: 31 января 2011 года.
- ↑ Восточный Тимор присоединится к АСЕАН в Джакарте 2011 , Джакарте глобус, Дата: 1 декабря 2010 года.
- ↑ ASEAN secretariat . ASEAN (23 июль 1999). Дата обращения: 12 ?инуар 2009. Архивировано 11 май 2013 года.
- ↑ Айырым к???те?се статусы
- ↑ Соглашение АСЕАН о трансграничном дымовом загрязнении воздуха
- ↑ ASEAN Statement on Launching of the ASEAN Wildlife Enforcement Network (ASEAN-WEN) . ASEAN (1 декабрь 2005). Дата обращения: 12 ?инуар 2009. Архивировано 11 май 2013 года.
- ↑ ASEAN to complete free trade agreements by 2013, Forbes (26 August 2007). 27 август 2007 тикшерелг?н. 2010 йыл 2 декабрь архивлан?ан.
- ↑ Ong, Christine. ASEAN confident of concluding FTAs with partners by 2013, Channel NewsAsia (27 August 2007). 27 август 2007 тикшерелг?н. 2007 йыл 29 август архивлан?ан.
- ↑ ASEAN, Australia and New Zealand Free Trade Agreement – NZ Ministry of Foreign Affairs and Trade . Mfat.govt.nz. Дата обращения: 21 май 2009. Архивировано 15 апрель 2009 года. 2009 йыл 15 апрель архивлан?ан.
- ↑ Asean, Australia, New Zealand Sign Free-Trade Deal (Update1), Bloomberg (27 February 2009). 21 май 2009 тикшерелг?н.
- ↑ ASEAN+6 trade bloc in the making, Investvine.com (23 февраль 2013). 24 февраль 2013 тикшерелг?н. 2013 йыл 28 март архивлан?ан.
???би?т
??г?ртерг?- АСЕАН в начале XXI века: Актуальные проблемы и перспективы / Отв. ред.: Е. В. Кобелев, Г. М. Локшин, Н. П. Малетин; Институт Дальнего Востока РАН. — М.: Форум, 2010. — 368 с. — 300 экз. — ISBN 978-5-8199-0421-3. (в пер.)
- ASEAN: Building national cooperation de Richard Stubbs dans Contemporary Southeast Asia édité par Mark Beeson, éditions Palgrave Macmillian, 2004. (инг.)
- Aséanie, Revue francophone bi-annuelle de sciences humaines concernant l'Asie du Sud-Est (17 numéros en ligne en 2012 avec 290 contributions pour 1997-2005), fondée en 1998 et publiée par le centre EFEO de Bangkok avec le Sirindhorn Anthropology Centre, sous le haut patronage de S. A. R. la princesse Maha Chakri Sirindhorn, soutenu par l'IRD (Institut de recherche pour le développement), l'Institut de recherche sur le Sud-Est asiatique et le ministère fran?ais des Affaires étrangères. (фр.)
- Amitav Acharya: Constructing a Security Community in Southeast Asia: ASEAN and the Problem of Regional Order. London/New York: Routledge 2001, ISBN 0-415-15762-5, ISBN 0-415-15763-3 (Paperback). (инг.)
- Badié et Vidal, Nouveaux acteurs, nouvelle donne, La Découverte, 2011. (фр.)
- Sebastian Bersick, Felix Heiduk: Im Krebsgang nach vorn: Die Asean hat sich eine Charta gegeben. SWP-Aktuell 2007/A 65, Dezember 2007. (инг.)
- Mely Caballero-Anthony: Regional Security in Southeast Asia: Beyond the ASEAN Way. Singapur: Institute of Southeast Asian Studies 2005, ISBN 981-230-261-1, ISBN 981-230-260-3. (инг.)
- J?rn Dosch & Christian Wagner: ASEAN und SAARC. Entwicklung und Perspektiven regionaler Zusammenarbeit in Asien. Hamburg: Abera Verlag 1999, ISBN 978-3-934376-22-9. (нем.)
- Michael Leifer: Dictionary of the Modern Politics of South-East Asia. London: Routledge 1996. ISBN 0-415-13821-3.
- Stefan Rother: Normen, Identit?ten und die Logik der Anarchie: Die ASEAN aus konstruktivistischer Perspektive. Freiburg i. Br.: Arnold-Bergstraesser-Institut 2004, ISBN 3-928597-41-8. (нем.)
- S. Streich: ASEAN- ein überblick und aktuelle Entwicklungen, GRIN Verlag, 2007 ISBN 3-638-67024-4, 9783638670241 (нем.)
- Michael Yahuda: The International Politics of the Asia-Pacific, 2004 ISBN 0-415-20798-3, Seite 225 (нем.)
- Gerhard Wahlers (Hrsg.): ASEAN and the European Union 2012 йыл 30 ?инуар архивлан?ан. (PDF; 605 kB). Singapur: Konrad-Adenauer-Stiftung 2006. (инг.)
?ылтанмалар
??г?ртерг?К?нья?-к?нсы?ыш Азия д??л?тт?рене? берл?шм??е Викимилект? | |
К?нья?-к?нсы?ыш Азия д??л?тт?рене? берл?шм??е Викия?ылы?тар?а |
- АСЕАН Секретариаты 2009 йыл 26 август архивлан?ан. офсайт (инг.)
- АСЕАН-ды? 11-се саммиты 2018 йыл 21 июнь архивлан?ан. 2005, Куала Лумпур, Малайзия офсайт (инг.)
- АСЕАН-ды? 11-се саммиты 2006 йыл 13 февраль архивлан?ан. 2005, Куала Лумпур, Малайзия (инг.)
- АСЕАН т?б?к форумы 2013 йыл 25 июль архивлан?ан. (инг.)
- АСЕАН м???рифы (инг.)
- АСЕАН-Япония ???ге 2006 йыл 5 декабрь архивлан?ан. (недоступная ссылка с 15-05-2013 (4453
дней) — история) (инг.)
- АСЕАНды? я?ылы?тар селт?ре 2005 йыл 27 апрель архивлан?ан. (инг.)
- АСЕАНды? фокус т?рк?м? (инг.)